سیاره

ستاره شناسان موفق به کشف شواهدی شده‌اند که نشان از وجود یک سیاره فراخورشیدی در منظومه شمسی دارد.

​

این سیاره دارای یک مدار گریزنده از مرکز است و اولین سیاره با چنین مداری در نوع خود محسوب می شود. اخترشناسان معتقدند این سیاره می‌تواند نهمین سیاره منظومه شمسی باشد. در ادامه این مطلب از مجله دلتا درباره سیاره نهم می‌خوانید.

از مدت ها پیش ستاره شناسان در مورد وجود سیاره نهم در منظومه شمسی نظریه‌پردازی هایی داشتند و تاکنون شواهد بسیاری نیز در مورد وجود آن به دست آورده اند.

با توجه به داده های تلسکوپ فضایی هابل احتمالاً یک سیاره فراخورشیدی غول پیکر با نام HD ۱۰۶۹۰۶ b در فاصله ۳۳۶ سال نوری از زمین قرار دارد که با یک مدار غیر عادی گریزنده از مرکز هر پانزده هزار سال یکبار از لبه دیسک بقایای منظومه ستاره دودویی عبور می کند. ستاره شناسان معتقدند در صورت وجود، این سیاره احتمالاً به دور خورشید ما نیز می چرخد.

​

اولین کشف این سیاره به سال ۲۰۱۳ میلادی بر می گردد. اما در آن زمان نیز برای صحت اطلاعات نیاز به اندازه گیری ها و محاسبات مداری دقیق هابل بوده است. مدار این سیاره در نوع خود عجیب و غریب بوده و دانشمندان در حال بررسی چگونگی به وجود آمدن این مدار هستند.

در حال حاضر نظریه به وجود آمدن چنین مداری بدین ترتیب است که احتمالاً این سیاره در نزدیکی ستاره های میزبان خود شکل گرفته و کشش درون دیسک گازی باعث کشیده شدن آن به داخل شده است. اما در اثر نیروی گرانشی دو ستاره میزبان به بیرون کشیده شده و در همان زمان مدار ان توسط یک ستاره در حال عبور به همین صورت تثبیت شده باشد. دانشمندان تلاش دارند تا در ادامه تحقیقات خود را با استفاده از داده های تلسکوپ فضایی جیمز وب تکمیل کنند. در این مورد سوالات بسیاری وجود دارد و ستاره شناسان به دنبال پاسخی برای آن هستند.

پیشنهاد مطالعه: برای مطالعه بیشتر مطلب «مسیر جدیدی در منظومه شمسی برای سفرهای فضایی» را بخوانید.

همچنین بخوانید:

بسیاری از ستاره‌های مشابه خورشید میزبان سیارات سکونت پذیر هستند

شواهدی از وقوع سیلاب عظیم باستانی در مریخ

یاسمین مقبلی یکی از فضانوردان پروژه بازگشت به ماه

زمین، تنها جهان اقیانوسی در منظومه شمسی نیست

موشک استارشیپ نخستین انسان را در سال ۲۰۲۴ به مریخ خواهد برد

با مجله دانستنی دلتا همراه باشید

دانشمندان جو و چرخه‌ی آب‌وهوایی جدیدی را در سیاره‌ی فراخورشیدی K2-141b شناسایی کرده‌اند که بسیار شدید و عجیب به‌نظر می‌رسد.

در سیاره فراخورشیدی K2-141b که هم‌اندازه‌ی زمین است و بیش از ۲۰۰ سال نوری با ما فاصله دارد، اقیانوس‌ها از گدازه‌ی مایع شکل گرفته‌اند، بادها با سرعت فراصوت می‌وزند و باران‌های سنگی می‌بارد و این شرایط باعث شده دانشمندان از آن به‌عنوان یکی از سخت‌ترین شرایط آب‌وهوایی یاد کنند. در ادامه این مطلب از مجله دلتا درباره این بارش سنگ از آسمان سیاره فراخورشیدی بخوانید.

این سیاره در اصل سال ۲۰۱۸ توسط تلسکوپ کپلر کشف شد اما در مطالعه‌ای تازه به سرپرستی «جیانگ گوین» (Giang Nguyen) که در نشریه‌ی Monthly Notices of the Royal Astronomical Society منتشر شده، دانشمندان دانشگاه مک‌گیل، دانشگاه یورک و مؤسسه‌ی آموزش علوم هند برای نخستین بار به پیش‌بینی شرایط آب‌وهوایی K2-141b می‌پردازند. شرایطی که با تلسکوپ‌های نسل بعدی مانند تلسکوپ فضایی جیمز وب می‌تواند از صدها سال نوری دورتر قابل تشخیص باشد.

دانشمندان هنگام تجزیه و تحلیل الگوی روشنایی این سیاره دریافتند که حدود دو سوم این سیاره نور روز را تجربه می‌کنند. نزدیکی K2-141b به ستاره‌اش باعث قفل گرانشی آن شده و همیشه یک سمت آن به طرف ستاره است. این بخش گرم و سوزان این سیاره به دمای بیش از ۲۹۰۰ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌رسد و به اندازه‌ای زیاد است که نه تنها سنگ‌ها را ذوب می‌کند، بلکه آن‌ها را بخار می‌کند و جوی نازک و غیر قابل سکونت ایجاد می‌کند.

«نیکولاس کووان» (Nicolas Cowan) نویسنده‌ی همکار در این پژوهش گفت: «یافته‌ ما احتمالا به این معنی است که جو کمی فراتر از سواحل اقیانوس گدازه گسترش یافته و این موضوع ردیابی آن را با تلسکوپ‌های فضایی آسان‌تر می‌کند.»

بخش‌های دیگر این سیاره‌ فراخورشیدی در تاریکی پایان‌ناپذیری پوشانده شده است و دمای بسیار سرد ۲۰۰- درجه‌ سانتی‌گراد را تجربه می‌کند.

در چرخه‌ آب‌وهوایی روی زمین، آب بخار می‌شود، به بالای جو می‌رود، متراکم می‌شود و هنگام باران به سطح زمین بازمی‌گردد. اکنون همین فرآیند در سیاره‌ K2-141b روی می‌دهد فقط به چرخه آب، چرخه‌ سنگ‌ها روی می‌دهد.

سدیم، سیلیسیم مونواکسید و سیلیسیم دی‌اکسید موجود در آسمان سیاره‌ فراخورشیدی K2-141b به بخار مواد معدنی تبدیل می‌شود و توسط بادهای فراصوت که سرعت آن‌ها به بیش از ۵۰۰۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد، به بخش‌های تاریک این سیاره منتقل می‌شوند. در آن‌جا سنگ‌ها به درون اقیانوس ماگما با عمق نزدیک به ۱۰۰ کیلومتر می‌بارند و برای شروع دوباره‌ی چرخه به سمت روشن سیاره جریان می‌یابند.

به گفته‌ دانشمندان این چرخه به اندازه‌ چرخه آب روی زمین ثابت نیست. جریان اقیانوس ماگما از سمت تاریک به روشن آهسته‌تر روی می‌دهد. پژوهشگران پیش‌بینی می‌کنند که ترکیب مواد معدنی این سیاره با گذشت زمان تغییر می‌کند و موجب می‌شود که در نهایت سطح و جو سیاره کاملا دگرگون شود.

کووان افزود: «همه‌ی سیارات سنگی از جمله زمین به صورت دنیایی مذاب آغاز به کار کردند اما به سرعت سرد و جامد شدند. سیارات گدازه‌ای، دید یکتایی درباره‌ی این مرحله از تکامل سیاره‌ای به ما می‌دهند.»

دانشمندان امیدوارند که با راه‌اندازی تلسکوپ فضایی جیمز وب در سال ۲۰۲۱ مشاهدات خود را بیشتر بررسی کنند.

بیشتر بخوانید: برای مطالعه بیشتر در حوزه نجوم مطلب «ارتباط با وویجر ۲ پس از هفت ماه» را بخوانید.

با مجله دانستنی دلتا همراه باشید

سیاره مریخ چهارمین سیاره نزدیک به خورشید و دومین سیاره کوچک در منظومه شمسی است. نام انگلیسی مریخ یعنی مارس (Mars) از خدای جنگ رومیان باستان گرفته شده است.

به دلیل ظاهر سرخ رنگ این سیاره، اغلب به آن “سیاره سرخ” نیز گفته می‌شود. سیاره مریخ یک سیاره خاکی است و جو نازکی دارد که بیشتر آن را دی اکسید کربن تشکیل داده است. این سیاره به دلیل شباهت‌هایی که به زمین دارد همواره مورد توجه محققان و کاوشگران بوده تا بتوانند نشانه‌ای از حیات را روی آن کشف کرده و یا حتی شرایط زیست انسان بر روی آن را بسنجند. در ادامه این مطلب از مجله دلتا با ۷ حقیقت جالب در مورد مریخ آشنا خواهید شد.

۱- چرا مریخ سرخ رنگ است؟

همان‌طور که گفتیم در بسیاری از فرهنگ‌ها به مریخ “سیاره سرخ” گفته می‌شود و علت آن هم کاملاً مشخص است. اما چرا این سیاره به رنگ قرمز دیده می‌شود؟ در جواب باید گفت در سطح این سیاره حجم انبوهی از یک ماده شیمیایی به نام اکسید آهن (زنگ آهن) وجود دارد که تمام سخره‌ها و خاک آن را پوشانده و علت سرخ رنگ بودن مریخ هم همین موضوع است.

۲- مریخ بسیار سرد است و قطب‌های یخی دارد

اگر به واسطه قرمز رنگ بودن مریخ فکر می‌کردید که این سیاره حتماً دمای بالایی دارد، سخت در اشتباهید. واقعیت این است که مریخ بسیار سردتر از کره زمین ما است و با اینکه دما در خط استوای آن ممکن است به ۲۰ درجه سانتیگراد بالای صفر برسد،‌ اما در قطب‌های شمال و جنوب آن دما تا ۱۴۰ درجه زیر صفر افت می‌کند که برای ساکنین کره زمین دمایی عجیب و غیرقابل تحمل است.

۳- بلندترین کوه منظومه شمسی

جالب است بدانید که بلندترین کوه منظومه شمسی در مریخ واقع شده است. این کوه آتشفشانی که المپوس (Olympus Mons) نام دارد، ۲۴ کیلومتر ارتفاع دارد و این یعنی ۳ برابر بلندتر از اورست است!

۴- جاذبه سیاره مریخ

نیروی جاذبه در مریخ بسیار ضعیف‌تر از جاذبه زمین است و از همین رو اگر روزی بتوانید پا بر روی این سیاره سرخ بگذارید (و البته زنده بمانید!) می‌توانید پرش‌هایی تا سه برابر چیزی که در اینجا تجربه می‌کنید، داشته باشید!

۵- تماشای دو ماه در شب!

اگر جزو کسانی هستید که شب‌ها از تماشا کردن ماه در آسمان لذت می‌برند، مریخ می‌تواند برایتان یک زیستگاه رویایی باشد. این سیاره دو قمر با نام‌های فوبوس (Phobos) و دیموس (Deimos) دارد که البته شکل ظاهری آن‌ها با ماه ما متفاوت است و به شکل کاملاً کروی نیستند.

۶- سفر به مریخ

هیچ انسانی تا به حال پا به سطح مریخ نگذاشته اما دانشمندان در تلاش برای شناخت بیشتر آن، تاکنون کاوشگرهای متعددی را به این سیاره سرخ ارسال کرده‌اند. اولین کاوشگر ارسال شده به مریخ Viking Landers نام داشت که در سال ۱۹۷۶ به سطح مریخ رسید. گفته می‌شود که در حال حاضر ۱۳ ربات فعال در سطح مریخ وجود دارد که مشغول جمع‌آوری و ارسال اطلاعات به زمین هستند.

۷- طول روز در مریخ

هر روز در مریخ ۲۴ ساعت و ۳۷ دقیقه به طول می‌انجامد که کمی بیش‌تر از طول شبانه‌روز زمین است. هر سال هم در این سیاره تقریباً دو برابر زمین یعنی ۶۸۷ روز است که این مسئله به علت مدار طولانی‌تر مریخ و سرعت کمتر آن در چرخش به دور خورشید است.

بیشتر بخوانید: برای مطالعه بیشتر مطلب «رعد و برق در جو مشتری» را بخوانید.